Hepimizin günlük hayatta sıklıkla kullandığı kâğıt paralar ticaretin olmazsa olmazıdır. Peki ama kâğıt paranın hammaddesini, nasıl üretildiğini ve inceliklerini biliyor musunuz? Bu yazımızda sizler için bu soruların cevabını vererek paraya tam anlamıyla hâkim olmanızı sağlayacağız. Lafı daha fazla uzatmadan gelin kâğıt paranın hammaddesi nedir ona geçelim.
Kâğıt Para Neyden Yapılır?
Kâğıt paranın hammaddesi pek tahmin edilmese de pamuktur. Pamuk çekirdeklerinin üzerinde küçük lifli pamuk parçaları vardır ve bunlara linter adı verilir. Bu linterlar yüksek dayanıklılık ve yüksek emme kapasitesine sahiptir. Bu yüzden değerli kağıtların yapımında oldukça fazla kullanılmaktadır. Kâğıt paranın hammaddesi olarak pamuk gösterilse de tam anlamıyla kâğıt para üretimi için gerekli olan ürünler;
- %75 Kumaş
- %25 Keten
- Polivinil Alkol
şeklindeki bileşenlerden oluşmaktadır.
Bu maddeler Türk lirası ve Amerikan doları için kullanılmaktadır. Bunların dışında bazı ülkeler polimer hammaddesi ile de kâğıt para üretmektedir. Pamuk ve türevlerinden üretilen paralara kâğıt para denmesinin nedeni Çinliler tarafından üretilen ilk paraların kâğıttan yapılmasıdır. Hatta Avrupa’da 17. Yüzyıla kadar Çinliler dışında kimse kâğıt para kullanmamıştır. Avrupa ülkelerinde kâğıt paranın kullanılması ile sahte para sorunu her geçen gün artmış ve uzmanlar bu konulara çözüm bulmak için kâğıt paraları pamuktan yapmaya başlamışlardır.
Kalpazanlar tarafından üretilen kaliteli sahte paraların büyük bir kısmı da tıpkı orijinal paralar gibi aynı hammaddeleri kullanarak yapılmaktadır. Bu ve buna benzer durumlar için de kâğıt paralara özel şeritler, ışıkta görünen sembol, fotoğraflar ve özel seri numaraları yer almaktadır. Son yıllarda çıkan kaliteli sahte paralar gerçek paralardan gözle ayırt edilemese de bankamatikler ve sahte para kontrol cihazları ile ayırt edilebilmektedir.
Kâğıt Para Nasıl Basılır?
Günlük hayatta sıklıkla kullandığımız kâğıt paraların yapımı oldukça özeldir. Öyle ki kalpazanların aynı şekilde para üretip piyasaya salmalarını engellemek için belli başlı tedbirler alınmalıdır. Bu tedbirler her geçen gün daha da artmakta ve sahte paraların piyasaya sürülmesini bir nebze engellemektedir. Peki ama kâğıt paralar nasıl basılır? Gelin bu sorunun yanıtına geçelim.
- İlk olarak pamuktan elde edilen kağıtlara ışıkta belli olacak şekilde Atatürk resmi ve bandrol basılır. Daha sonra bu kağıtlar ışık yardımıyla uzmanlar tarafından incelenir ve herhangi bir hata olup olmadığına bakılır.
- İlk kontrol sırasında hatasız geçen kâğıt desteleri grafik tasarımcılar tarafından hazırlanan banknot tasarımları ile basılır. Bu işlem sırasında farklı işlevde makinalar kullanılır ve her bir ayrıntı farklı makinelerce basılır.
- Bu işlem sırasında çıkan kâğıt destelerine tabaka adı verilir. Bu tabakalar içerisinde çok fazla sayıda banknot bulundurur. Hazırlanan bu tabakalar uzmanlar tarafından tek tek incelenir ve herhangi bir hata olup olmadığına bakılır.
- Hatasız olarak geçen tabakalar üst üste konarak boyaların kuruması beklenir.
- Üst üste koyularak kuruması beklenen tabakalar kuruduktan sonra bir makine yardımıyla banknotlar halinde kesilir. Kesme işlemi bittikten sonra bizim kullandığımız kâğıt para haline gelir.
- Kâğıt para üretme yetkisine sadece Merkez Bankası sahiptir.
Kâğıt Paralar Basıldıktan Sonra Piyasaya Nasıl Sürülür?
Herkesin aklına elbet sürekli para basılsın ve herkes zengin olsun düşüncesi gelmiştir. Fakat bu düşünce oldukça yanlıştır. Çünkü iş paranın çokluğu ile değil paranın alım gücü ile alakalıdır. Örneğin geçtiğimiz yıl 10 TL’ye 10 adet kalem alıyorken bu yıl 10 TL’ye sadece 5 adet kalem alabiliyoruz. Bu durum paranın alım gücünün azaldığını gösterir. Ülkede basılan para arttıkça paranın alım gücü de bu oranda azalmaktadır. Basılan kâğıt paraları büyük bir kısmı yırtılan, deforme olan ve hatalı basılan paraların yenilenmesi için kullanılmaktadır.