İslam tarihi için çok büyük bir önemi olan sahabeler, aynı zamanda peygamberimizin en yakın arkadaşlarıdır. Sahabe isimleri, geçmişten günümüze insanların çocuklarına koymasıyla yaşatılmaya devam etmektedir. Bu yüzden İslam dinine birçok katkıları bulunan sahabelerin özellikleri ve isimleri merak edilen konular arasında yer alır. Bu yazımızda erkek sahabe isimleri, kadın sahabe isimleri ve sahabe efendilerimizin özelliklerine dair birçok detayı bulacaksınız.
Kime Sahabe Denir? Sahabe Nedir?
Sahabe; peygamber efendimiz ile aynı dönemde yaşamış, onunla en az bir defa görüşmüş veya yanında bulunmuş, İslam dinine iman etmiş ve Müslüman olarak hayatını kaybetmiş kişilere denir. Hz. Muhammed (S.A.V.), sahabeler için “Onlar benim arkadaşlarım” şeklinde ifadeler kullanmıştır.
Kelime anlamı olarak sahabe; dost, arkadaş ve birlikte bulunanlar demektir. Bu kelimenin kökü sahabi olup, o da ashab kelimesinden gelmektedir. Bundan dolayı bahsedilen kelimeler de, sahabe ile aynı anlama gelir ve zaman zaman bunlar da kullanılır.
Sahabe ile ilgili birçok tanım vardır, ancak bunlardan geçerli kabul edilen yukarıdaki tanımdır. Söz konusu tanım ilk defa İbn-i Hacer’in El-İsabe adlı eserinde yapılmıştır. Bu tanımı biraz daha yakından inceleyecek olursak, sahabe kabul edilenlerin bazı özellikleri olduğu görülecektir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Muhammed (S.A.V.) ile en az bir defa bir araya gelme ve onun sohbetine katılma
- İslam dini üzerine vefat etme
Bu şartları sağlayan herkes sahabe olarak kabul edilir. Ancak burada bilinmesi gereken bazı önemli detaylar vardır. Hz. Peygamber ile bir araya gelindiği sırada kişinin Müslüman olması gerekir. Yani, bir kişi kafir iken Hz. Muhammed (S.A.V.)’i dinlemiş ve onu görmüş, ancak Müslüman olduktan sonra bu şerefe nail olamamış ise sahabe olarak kabul edilmez.
Sahabeler Dönemi Ne Zaman Başlamıştır?
Sahabeler, aynı zamanda hadis ilminin temelini oluşturur. İlk sahabeler, peygamberimizin İslam’a davetini ilk kabul edenler ve onun sohbetlerine katılanlardır. Bu kişilerin sahabeler içinde özel bir yeri vardır. Bu kişiler ile sahabe dönemi başlamış ve 100 yıldan fazla sürmüştür. Peki, ilk sahabeler kimdir? İlk sahabelerin isimleri nedir?
İlk Sahabeler Kimlerdir?
İslam dinine ilk iman eden sahabe efendilerimiz şunlardır:
- Hatice : Hz.Muhammed’in ilk eşidir. İlk iman eden kişi olarak bilinir.
- Ali : Hz.Muhammed’in amcası Ebu Talip’in en küçük çocuğudur. Küçük yaşlardan itibaren Hz.Muhammed’in yanında büyümüştür.
- Ebu Bekir : Hz.Muhammed’i en yakın arkadaşı, Hz.Muhammed’den sonraki halefi (yönetici) kişidir.
- Bilal-i Habeşi : İslam’ın ilk müezzini olan Bilal-i Habeşi’de köle bir ailenin çocuğudur. Habeşi ismi, Habeşistanlı olduğundan dolayıdır.
- Zeyd bin Harise : Hz.Muhammed’in azatlı kölesi ve evlatlığıdır. Kur’an ı Kerim’de ismi geçmekte olan tek sahabe Zeyd bin Harise’dir. Hz.Hatice evlendiği zamanda hediye olarak Hz.Muhammed’e vermiştir.
Sahabe İsimleri
Sahabe efendilerimizin İslam dinine hizmetleri ve diğer özellikleri, onların kim olduğunu merak etmemize neden oluyor. Onların isimleri geçtiğinde ya da duyulduğunda, Allah razı olsun anlamına gelen radiyallahu anh denilir. Bu bölümde erkek sahabe isimleri ve kadın sahabe isimleri arasından örnek yer almaktadır. Ayrıca bunlardan bazılarının ne anlama geldiğini de yine, bu bölümde bulabilirsiniz.
Erkek Sahabe İsimleri
Erkek çocuk sahibi olacaklar, buradaki isimleri çocuklarına verebilir. Böylece hem sahabeleri sürekli hatırlar, hem de onların muhteşem özelliklerini çocuklarına kazandırmak için önemli bir motivasyon elde edebilirler. En çok bilinen erkek sahabe isimleri şunlardır:
- Ebû Bekir Siddîk
- Ömer bin Hattab
- Osman bin Affan
- Ali bin Ebu Tâlip
- Zübeyr bin Avvam
- Talha bin Ubeyde
- Abdurrahman bin Avf
- Ebu Talha Zeyd ibni Sehl
- Ebu Zer el-Gifari
- Abu Musa Al-As’ari
- Ebu Rafî
- Ebu Said el-Hudri
- Abdullah bin Mesud
- Zeyd bin Hârise
- Zeyd bin Sâbit
- Abbas İbn-i Abdulmuttalib
- Ammar İbni Yasir
- Üsame bin Zeyd
- Üseyd bin Hudayr
- Velid bin Velid
Bu isimlerin haricinde de farklı sahabe erkek isimleri olduğu unutulmamalıdır.
Kadın Sahabe İsimleri
Kız çocukları olacaklar, buradaki isimleri kullanabilir. Kadın sahabeler de İslam dinine çok büyük hizmetler etmiştir. En zor zamanlarda metanetleri ile dikkat çekmiş ve adeta tarihe dersler vermiştir. Kadın sahabe isimleri şunlardır:
- Hatice-i Kübra
- Aişe
- Fatıma
- Zeynep
- Ümmü Gülsüm
- Rukiyye
- Safiyye
- Şeyma
- Leyla
- Sümeyye
- Rümeysa
- Ümmü Seleme
- Maymun
Bunların dışında da hanım sahabe isimleri vardır.
Erkek Sahabe İsimleri Anlamları
Bazı erkek sahabe isimleri ve anlamları şu şekildedir:
- Abdullah: Allah’ın kulu demektir. Peygamberimiz, ismini bilmediği kişileri bazen Abdullah (Allah’ın kulu) şeklinde çağırırdı.
- Ali: Yüce ve ulu demektir.
- Enes: İnsan anlamına gelen bu kelime, günümüzde çocuklara yoğun bir şekilde veriliyor.
- Ebubekir: Bekir’in babası ya da deve yavrusunun babası anlamları vardır.
- Habib: Sevilen kişi, dost demektir.
- Malik: Bir şeye sahip olan ve onun üzerinde hakkı bulunan anlamı vardır.
- Muaz: İzzet sahibi, korunan ve saygı duyulan kişidir.
- Haris: Bekçi, gözcü ve çiftçi anlamları vardır.
Kadın Sahabe İsimleri Anlamları
Kadın sahabe isimleri anlamları ise şu şekildedir:
- Ayşe: Bolluk ve zenginlik içinde yaşamını devam ettiren anlamı vardır. Günümüzde kız çocuklarına en fazla verilen isimlerden birisidir.
- Fatıma: Ayrılmış ve kesilmiş anlamına gelir. Peygamberimizin kızının adıdır.
- Esma: İsim anlamına gelir.
- Hatice: Erken doğan kız çocuğu demektir.
- Safiye: Saf, duru ve temiz anlamları vardır.
- Zeynep: Değerli taşlar ve mücevher anlamlarına gelir.
- Sümeyye: Küçük gökyüzü anlamı vardır. Hanım sahabe isimleri arasında çok fazla vardır.
Ashab-ı Suffe Mensubu Sahabeler
Peygamberimiz Medine’ye hicret ettikten hemen sonra ilk olarak Mescid-i Nebevi’yi yaptırdı. Söz konusu inşaat devam ederken mescidin güney bölümüne fakir ve kimsesizlerin barınması için bir bölüm yaptırdı. Bu bölüme “Suffe” adı verildi. Suffe, daha sonraki dönemlerde bir eğitim mekanı haline geldi. Burada kalan sahabelere, ashab-ı suffe denilir. Ashab-ı suffe mensubu sahabelerden bazıları şunlardır:
- Bilal Habeşi
- Selman-ı Farisi
- Ebu Ubeyde Bin Cerrah
- Ammar Bin Yasir
- Abdullah Bin Mesud
- Utbe Bin Mesud
- Mikdad Bin Esved
- Habbab Bin Eret
- Süheyb Bin Sinan
- Utbe Bin Gazvan
- Zeyd Bin Hattab
- Ebu Kebşe
- Kennaz Bin Husayn
En Çok Hadis Rivayet Eden Sahabeler Kimlerdir?
Sahabe efendilerimiz, hem İslamiyet’in ilk yıllarında dinin yayılmasında büyük bir rol oynamış, hem de sonraki dönemlerde dinin anlaşılmasını sağlamıştır. Sahabelerin naklettikleri hadisler, İslamiyet’in daha net bir şekilde anlaşılmasını sağlamıştır. Bundan dolayı en çok hadis rivayet eden sahabe isimleri, büyük bir öneme sahiptir. Sırasıyla en çok hadis bildiren sahabeler şu şekildedir:
- Ebû Hüreyre – 5.374 hadis
- Abdullah bin Ömer – 2.630 hadis
- Enes bin Mâlik – 2.286 hadis
- Âişe – 2.210 hadis
- Abdullah bin Abbas – 1.660 hadis
- Câbir bin Abdullah – 1.540 hadis
- Ebû Said el-Hudrî – 1.170 hadis
Aşere-i Mübeşşere Kimlerdir? (Cennetle Müjdelenen Sahabeler)
Aşere-i Mübeşşere; henüz hayatta iken cennet ile müjdelenen sahabelerdir. Bunlar toplamda 10 kişidir. Cennetle müjdelenen sahabe isimleri şu şekilde sıralanır:
- Ebubekir
- Ali
- Ömer
- Osman
- Said Bin Zeyd
- Abdurrahman Bin Avf
- Üzgün Bin Ebi Vakkas
- Talha Bin Ubeydullah
- Ebu Ubeyde Bin Cerrah
- Zübeyr b. Avvam
Sahabe Efendilerimizin Özellikleri
Sahabeler, peygamberimizin en yakın arkadaşlarıdır. İnsanlığın en hayırlısının arkadaşı olabilmek, sahabelerin en önemli özelliğidir. İslam’ın ilk dönemlerinden itibaren peygamberimizin yanında yer alan sahabeler, İslam dininin daha o dönemde üç kıtaya yayılmasını sağlamışlardır. Bunu sağlamak için muhteşem bir inanç ve teslimiyet gerekliydi. İşte efendimizin ashabı, buna fazlası ile sahipti. Sahabe efendilerimizin diğer özellikleri ise şu şekilde sıralanabilir:
- İmanda ve itikatta zirve olma
- Cömertlik, ilim ve irfan gibi iyi özelliklerde örnek olma
- Ahiret ve dünya için dengeli bir şekilde çalışma
- Allah’tan başka hiçbir şeyden korkmama
- Ticaret ve diğer işleri hakkıyla yapma
- Hayırda yarışma
- Gelen ayetleri sorgusuz, sualsiz kabul etme, teslim olma
- Peygambere tam manasıyla itaat etme
Peygamber efendimiz; “Benim ashabımın her biri, birer yıldızdır. Onlardan hangisine tutunursanız, kurtulursunuz” anlamına gelen sözler söylemiştir. Bu anlama gelen hadisler, sahabe efendilerimizin ne kadar kıymetli olduklarını net bir şekilde göstermektedir.
İsmi Bilinen Sahabe Sayısı Kaçtır?
Mekke’nin fethi ve Veda Haccı sırasında, on binlerce Müslüman, peygamberimizin sohbetine katılma ve onu dinleme şerefine ulaşmıştır. Bu kişilerden İslam dini üzerine olanların tamamı sahabe kabul edilir. Bu sayı toplamda 100.000’den fazladır. Ancak bu alandaki kaynaklar incelendiğinde, ismi bilinen sahabe sayısının 12.304 olduğu görülür. Hatta bazı uzmanlar, bu isimlerden bazılarının yanlış veya mükerrer olduğunu söyler. Dolayısıyla da bilinen sahabe isimleri sayısının 10.000 civarında olduğu söylenir.
Sahabeler Dönemi Ne Zaman Sona Ermiştir?
Mekke’nin fethinden hemen önceki dönemde ve sonrasında, Müslümanların sayısı hızla artmıştır. Veda Haccı sırasında peygamberimizin Veda Hutbesini yaklaşık 114.000 kişinin (sahabenin) dinlediği kabul edilir. Bunların önemli bir kısmının çocuk yaşta olması, sahabeler döneminin tahmin edilenden daha uzun sürmesini sağlamıştır.
Sahabeler döneminin Ebu’t-Tufeyl Amir bin Vasile bin Abdullah el-Leysi isimli sahabenin ölümü ile bittiği kabul edilir. El-Leysi, Hicri 110. yılda vefat etmiştir. İslam tarihçiler, bu olaydan sonra sahabe gördüğünü söyleyen kişilerin yalancı olduğunu kabul etmiştir. Peygamberimizin Hicri 10. yılda vefat ettiği dikkate alındığında, bu tarihten sonra sahabe yaşamasının neredeyse imkansız olduğu söylenebilir.
Sahabe Duaları
Yazımızın bu kısmında ise, sahabe duaları ve diğer duaları okuyabileceğiniz yazımıza yönelik bir bilgilendirme bulunmaktadır. Sizler için hazırlamış olduğumuz bu yazıda bir isteğin, bir dileğin gerçekleşmesi için okunacak birçok dua bulunmaktadır.